Пётр Міронавіч Машэраў

Пётр Міронавіч Машэраў

Нарадзіўся:
в. Шыркі, Сенненскі раён, Віцебская вобласць
Памёр:
Мінская вобласць

Дзяржаўны і партыйны дзеяч Беларусі, Першы сакратар ЦК Камуністычнай партыі БССР (1965–1980), адзін з арганізатараў і кіраўнікоў антыфашысцкага падполля і партызанскага руху ў Беларусі ў гады Вялікай Айчыннай вайны, Герой Савецкага Саюза (1944), Герой Сацыялістычнай працы.

Пётр Міронавіч Машэраў нарадзіўся 31 студзеня 1918 года ў вёсцы Шыркі Сенненскага раёна Віцебскай вобласці ў сялянскай сям’і Мірона Васільевіча і Дар’і Пятроўны Машэравых.

Адукацыя Пятра Мірановіча пачалася ў Грыбоўскай пачатковай школе, працягнулася ў Машканскай няпоўнай сярэдняй школе. Пётр з ранніх гадоў выяўляў стараннасць і цягу да ведаў, быў руплівым вучнем, а яго каханым прадметам стала матэматыка. У 1933 годзе Пётр пераехаў у вёску Дворышча Расонскага раёна, дзе яго старэйшы брат Павел выкладаў гісторыю і геаграфію ў мясцовай школе.

Пасля заканчэння сямігодкі ў 1934 г. Пётр Машэраў паступіў на рабфак Віцебскага педінстытута ім. С. М. Кірава, у 1935 годзе стаў студэнтам фізіка-матэматычнага факультэта гэтага інстытута.

У 1937 годзе ў жыцці сям’і Машэравых здарылася трагедыя: у снежні кіраўнік сямейства Мірон Васільевіч Машэраў па ілжывым даносе быў арыштаваны, абвінавачаны ў антысавецкай агітацыі і прыгавораны да 10 гадоў пазбаўлення волі з адбываннем пакарання ў папраўча-працоўным лагеры. Неўзабаве там сканаў. Пётр Міронавіч Машэраў завяршыў навучанне ў інстытуце ў 1939 годзе і па размеркаванні быў адпраўлены ў Расонскую сярэднюю школу выкладчыкам фізікі і матэматыкі. У Расоны ён забраў з сабой маці і двух малодшых сясцёр Вольгу і Надзею.

З першых дзён Вялікай Айчыннай вайны добраахвотнік Пётр Машэраў – у шэрагах Чырвонай Арміі, служыў байцом знішчальнага батальёна. У жніўні 1941 года Пётр патрапіў у акружэнне і палон пад Невелем, але здолеў бегчы: пры падыходзе нямецкага цягніка да мяжы выбраўся з таварнага вагона праз бакавы люк і саскочыў з цягніка на хаду. Праз некалькі дзён дабраўся да Расон. Са снежня 1941 па сакавік 1942 года Пётр працаваў рахункаводам у калгасе «Расоны» і настаўнікам у школе. Адначасова займаўся арганізацыяй камсамольскага падполля і разгортваннем партызанскага руху ў Расонскім раёне. Некалькі месяцаў падпольшчыкі вербавалі прыхільнікаў і збіралі зброю і боепрыпасы. Адна з явачных кватэр падпольшчыкаў знаходзілася ў кабінеце зубнога лекара Паліны Галанавай – яго будучай жонкі.

Да красавіка 1942 года П. Машэраў стварыў і ўзначаліў партызанскі атрад імя Шчорса, які дзейнічаў у Расонскім, Дрысенскім, Асвейскім раёнах Беларусі і на тэрыторыі суседніх раёнаў Расіі і Латвіі. Пётр Міронавіч атрымаў партызанскую мянушку Дубняк. Партызаны ўзрывалі масты, пускалі пад адхон варожыя цягнікі з жывой сілай і тэхнікай, нават штурмавалі нямецкія гарнізоны. Адной з самых буйных і паспяховых аперацый таго часу стаў падрыў 4 жніўня 1942 года маста праз раку Дрыса на чыгунцы Віцебск – Рыга. П. М. Машэраў прадэманстраваў незвычайную смеласць і мужнасць, асабіста прымаючы найактыўны ўдзел практычна ва ўсіх гэтых аперацыях. Двойчы ён атрымліваў цяжкія раненні. Немцы ўчынілі сапраўднае паляванне на сваякоў партызанскага лідэра.

У верасні 1942 г. Пятру Міронавічу прыйшлося перажыць вялікую асабістую трагедыю. Нацысты арыштавалі маці Дар’ю Пятроўну і пасля катаванняў расстралялі ў Расонах. У сакавіку 1943 года Машэраў быў прызначаны камісарам партызанскай брыгады ім. К. Ракасоўскага, у склад якой увайшоў атрад ім. Шчорса. Брыгада была перадыслацыравана ў Вілейскую вобласць. У верасні 1943 года Пётр Міронавіч быў абраны на пасаду першага сакратара Вілейскага падпольнага абкама ЛКСМ Беларусі. Указам Прэзідыума Вярхоўнай Рады СССР ад 15 жніўня 1944 гады за ўзорнае выкананне ўрадавых заданняў у дужанні супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў у тыле суперніка і выяўленыя пры гэтым адвагу і геройства і за адмысловыя заслугі ў развіцці партызанскага руху ў Беларусі Машэраву Пятру з уручэннем ордэна Леніна і медаля «Залатая Зорка».

Пасля вызвалення Беларусі, у ліпені 1944 года Пётр Машэраў быў прызначаны першым сакратаром Маладзечанскага абкама камсамола. Праз два гады ён быў пераведзены на пасаду сакратара ЦК ЛКСМБ па кадрах, а 22 кастрычніка 1947 г. быў абраны першым сакратаром ЦК ЛКСМБ. 12 снежня 1950 года Пётр Міронавіч быў абраны дэпутатам Вярхоўнай Рады СССР, а ў кастрычніку 1952 гады ўдзельнічаў у працы XIX з’езду ВКП(б) з правам дарадчага голасу. У верасні 1953 года, калі М. С. Хрушчоў стаў Першым сакратаром ЦК КПСС, пачаўся працэс вылучэння маладых партыйных кадраў, здольных вырашаць новыя задачы. П. М. Машэрава адрознівалі выдатныя асабістыя і дзелавыя якасці, несуцішная энергія, прынцыповасць і паслядоўнасць. 21 ліпеня 1954 года 36-гадовы камсамольскі лідэр быў абраны другім сакратаром Мінскага абкама КПБ, а 1 жніўня 1955 года Пётр Міронавіч Машэраў узначаліў Брэсцкую абласную партыйную арганізацыю. Ён прыклаў нямала намаганняў для развіцця прамысловасці і павышэння эфектыўнасці сельскагаспадарчай вытворчасці пасля праведзенай калектывізацыі, якую не падтрымлівалі многія сяляне ў Заходняй Беларусі.

18 студзеня 1958 года за поспехі ў развіцці сельскай гаспадаркі Брэсцкай вобласці П. М. Машэраў быў узнагароджаны ордэнам Леніна. 9 красавіка 1959 года яго абралі сакратаром, а 18 снежня 1962 года – другім сакратаром ЦК КПБ.

30 сакавіка 1965 года Пётр Міронавіч Машэраў узначаліў Камуністычную партыю Беларусі. Пачаўся новы этап у ягоным жыцці. Перыяд яго кіраўніцтва рэспублікай азнаменаваны значным эканамічным уздымам Беларусі. У перыяд з 1965 па 1980 год у некалькі разоў вырас нацыянальны даход, актыўна развіваліся прамысловасць і сельская гаспадарка. У гэты перыяд былі пабудаваны шэраг прадпрыемстваў, у тым ліку гродзенскі хімічны камбінат «Азот», Гомельскі хімічны завод, Бярозаўская ДРЭС, у Мінску пачалося будаўніцтва метрапалітэна. З імем Машэрава звязана стварэнне мемарыяльных комплексаў «Брэсцкая крэпасць-герой» і «Хатынь», адкрыццё Кургана Славы, мемарыяльнага комплексу «Прарыў».

Указам Прэзідыума Вярхоўнай Рады СССР ад 10 лютага 1978 гады за вялікія заслугі перад Камуністычнай партыяй і Савецкай дзяржавай і ў сувязі з 60-годдзем з дня нараджэння Машэраву Пятру Міронавічу прысвоена званне Героя Сацыялістычнай працы з уручэннем ордэна Леніна і залаты медалі «Серп». П. М. Машэраў з’яўляўся членам ЦК КПСС, кандыдатам у члены Палітбюро ЦК КПСС, абіраўся дэпутатам Вярхоўнага Савета СССР 3-5-га і 7-10-га скліканняў, быў членам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР.

П. М. Машэраў узнагароджаны сямю ордэнамі Леніна, балгарскім ордэнам Георгія Дзімітрава, шматлікімі медалямі. Нягледзячы на ​​высокую пасаду, Пётр Міронавіч быў простым, добразычлівым чалавекам, ніколі не глядзеў на людзей пагардліва, меў зносіны з імі, як з роўнымі.

Да самай гібелі ён заставаўся сціплым чалавекам, лімітава крытычна ставіўся да сваёй персоны, не трываў ліслівасці і дыфірамбаў у свой адрас. Першы сакратар ЦК Камуністычнай партыі Беларусі Пётр Міронавіч Машэраў трагічна загінуў 4 кастрычніка 1980 года ў аўтамабільнай катастрофе.

У Віцебску ў скверы на Замкавай вуліцы ўстаноўлены бюст Пятра Міронавіча Машэрава (скульптар Заір Азгур). Яго імем названы адзін з праспектаў беларускай сталіцы, вуліцы ў многіх гарадах і населеных пунктах Беларусі, Віцебскі дзяржаўны ўніверсітэт, Брэсцкі абласны ліцэй, Расонская сярэдняя школа і сярэдняя школа № 137 у Мінску, шэраг прадпрыемстваў і арганізацый. У Мінску на доме, дзе ён жыў, і на будынку Віцебскага дзяржаўнага ўніверсітэта ўстаноўлены мемарыяльныя дошкі.